Zakudya zokhala ndi mapuloteni ambiri m'zaka zapakati zimawonjezera chiopsezo cha moyo ndi thanzi ndi 74%, malinga ndi zotsatira za kafukufuku waposachedwa pamutuwu, wochitidwa ndi asayansi aku University of Southern California (USA).
Kudya nthawi zonse zakudya zopatsa mphamvu kwambiri - monga nyama ndi tchizi - kumawonjezera kwambiri chiopsezo cha kufa ndi khansa ndi matenda ena, motero kudya mapuloteni a nyama kuyenera kuonedwa ngati kovulaza, akuti. Ili ndilo phunziro loyamba m'mbiri ya mankhwala kuti liwonetsere kugwirizana kwachindunji pakati pa zakudya zomanga thupi za nyama ndi kuwonjezeka kwakukulu kwa imfa kuchokera ku matenda aakulu, kuphatikizapo khansa ndi shuga. M'malo mwake, zotsatira za kafukufukuyu zimakomera zamasamba komanso kuwerenga, "low-calorie" osadya zamasamba.
American asayansi apeza kuti kumwa mkulu-mapuloteni nyama mankhwala: kuphatikizapo mitundu yosiyanasiyana ya nyama, komanso tchizi ndi mkaka, osati kumawonjezera chiopsezo kufa ndi khansa ndi 4 nthawi, komanso kumawonjezera mwayi wa matenda ena aakulu ndi. 74%, ndipo kangapo kumawonjezera kufa ndi matenda a shuga. Asayansi adasindikiza mfundo yochititsa chidwiyi m'magazini yasayansi ya Cellular Metabolism pa Marichi 4.
Chifukwa cha kafukufuku amene anakhalapo kwa zaka pafupifupi 20, madokotala a ku America anapeza kuti munthu akakwanitsa zaka 65 amadya zakudya zomanga thupi pang’onopang’ono, pamene azaka zapakati ayenera kukhala ndi mapuloteni ochepa. Zotsatira zoyipa za zakudya zopatsa mphamvu kwambiri m'thupi, motero, zimakhala zofanana ndi zomwe zimachitika chifukwa cha kusuta.
Ngakhale kuti zakudya zodziwika bwino za Paleo ndi Atkins zimalimbikitsa anthu kudya nyama yambiri, zoona zake n’zakuti kudya nyama n’koipa, ofufuza a ku America amati, ngakhale tchizi ndi mkaka zimadyedwa bwino pamlingo wochepa.
Mmodzi mwa olemba nawo kafukufukuyu, Dr., Pulofesa wa Gerontology Walter Longo, anati: "Pali malingaliro olakwika akuti zakudya zimadziwonetsera - chifukwa tonsefe timadya chinachake. Koma funso siliri momwe mungatambasulire masiku a 3, funso ndilo - ndi zakudya zotani zomwe mungakhale nazo zaka 100?
Phunziroli ndi lapadera kwambiri chifukwa linkaona kuti uchikulire umakhala ndi malamulo okhudza zakudya osati nthawi imodzi, koma ngati magulu a zaka zosiyana, aliyense ali ndi zakudya zake.
Asayansi apeza kuti mapuloteni omwe amadya m'zaka zapakati amawonjezera mlingo wa hormone IGF-1 - kukula kwa hormone - komanso kumathandizira kuti pakhale khansa. Komabe, ali ndi zaka 65, mlingo wa hormone iyi umatsika kwambiri, ndipo n'zotheka kudya zakudya zokhala ndi mapuloteni ambiri, motetezeka komanso ndi thanzi labwino. M'malo mwake, imatembenukira pamutu pake malingaliro omwe analipo kale okhudza momwe anthu azaka zapakati ayenera kudya komanso momwe achikulire ayenera kudya.
Chofunika kwambiri kwa odyetserako zamasamba ndi odyetserako zamasamba, phunziro lomwelo linapezanso kuti mapuloteni opangidwa ndi zomera (monga omwe amachokera ku nyemba) sawonjezera chiopsezo cha matenda aakulu, mosiyana ndi mapuloteni opangidwa ndi zinyama. Zinapezekanso kuti kuchuluka kwa chakudya ndi mafuta omwe amadyedwa, mosiyana ndi mapuloteni a nyama, sakhala ndi zotsatirapo zoipa pa thanzi ndipo sikuchepetsa moyo.
"Anthu ambiri a ku America akudya mapuloteni owirikiza kawiri - ndipo mwina njira yabwino yothetsera vutoli ndi kuchepetsa kudya kwa mapuloteni ambiri, makamaka mapuloteni a nyama," adatero Dr. Longo. Koma simuyenera kuchita monyanyira ndi kusiya zomanga thupi zonse, kuti mupeze matenda opereŵera m’thupi mwamsanga.”
Analimbikitsa kugwiritsa ntchito mapuloteni ochokera ku zomera, kuphatikizapo nyemba. Pochita, Longo ndi anzake amalangiza njira yosavuta yowerengera: pa msinkhu, muyenera kudya 0,8 g ya mapuloteni a masamba pa kilogalamu ya kulemera kwa thupi; kwa munthu wamba, izi ndi pafupifupi 40-50 g ya mapuloteni (magawo 3-4 azakudya zamasamba).
Mukhozanso kuganiza mosiyana: ngati simukupeza zopitirira 10% za zopatsa mphamvu zanu za tsiku ndi tsiku kuchokera ku mapuloteni, izi ndi zachilendo, mwinamwake muli pachiopsezo cha matenda aakulu. Nthawi yomweyo, asayansi adawonanso kuti kudya zopatsa mphamvu zopitilira 20% kuchokera ku mapuloteni ndizowopsa kwambiri.
Asayansi ayesanso mbewa za labotale, zomwe zimawapangitsa kukhala ndi mikhalidwe yokhudzana ndi matenda a khansa (mbewa zosauka! Anafera sayansi - Vegetarian). Kutengera zotsatira za kuyesa kwa miyezi iwiri, asayansi adanena kuti mbewa zomwe zimadya zakudya zokhala ndi mapuloteni ochepa, mwachitsanzo, omwe amadyetsedwa ndi 10 peresenti kapena zochepa za zopatsa mphamvu zawo kuchokera ku mapuloteni anali pafupifupi theka la mwayi wokhala ndi khansa kapena kukhala ndi zotupa zazing'ono 45%. kuposa anzawo amadyetsa chakudya chapakati komanso chokhala ndi mapuloteni ambiri.
"Pafupifupi tonsefe timakhala ndi khansa kapena maselo a khansa nthawi ina m'miyoyo yathu," adatero Dr. Longo. "Funso lokhalo ndiloti zomwe zidzawachitikire!" Kodi akukula? Chimodzi mwazinthu zazikulu zomwe zikuwonetsa pano ndi kuchuluka kwa mapuloteni omwe mumadya.